Dopaminedingetje

Illustratie: Annemiek Janmaat

Boven mijn tafel hangt een kubistisch kunstwerk dat goddank elke verhuizing overleeft. Het is een tafereel van een vrouw die blokkige bloemen in een vierkante vaas zet. Een fijnzinnige litho gemaakt door Geert Vullings, ouddocent beeldende vorming aan wat vroeger de Mikojelacademie heette. Alle in 1984 afgestudeerde Mikojellers kregen het als afscheidsgeschenk mee naar huis. Een herinnering aan de Sittardse studententijd, maar ook aan het academiemotto: verbeter de wereld en ben vooral creatief.

Om te zien of de Belgische komkommers anders smaken dan de onze, blader ik door de Standaard en lees: ‘Worden we creatiever door te reizen?’ Bij het hardop uitspreken van die vraag, lijkt de figuur op de litho even op te kijken van haar bloemenklus. Ik weet wat ze denkt: om creatiever te worden, moet je dagelijks dansen, zingen en veel bewegen. En verder tussen het tekenen en toneelspelen door, alles lezen over de noodzaak van dwarsliggen en buiten de lijntjes kleuren.

Dus, creatiever worden door te reizen? Hm. Volgens onderzoeker Nijstad van de RU Groningen kan het, mits je maar blij wordt van je vakantie. Maar pas op, ontspannen alleen is niet genoeg. Er moet ook opwinding -lees: een neurotransmitter- aan te pas komen. Ik lees het maar even voor: ‘Met extra dopamine in je hersenen schakel je sneller: je bekijkt een probleem makkelijker van verschillende kanten.’ Aha, een dopaminedingetje dus.

Maar dat is het niet alleen. Verderop in het artikel wordt nog iets belangrijks aangehaald: vakantie vieren past ook binnen het incubatiefenomeen. Dat is het pauzemoment dat in elk creatief proces nodig is, om afstand te nemen van een probleem. Zo krijgen je hersenen de ruimte om in het onderbewuste door te werken aan een oplossing. Natuurlijk. De beste ideeën worden geboren in bed, bad of buitenland. Boven de tafel wordt gezucht. Vertel mij wat.

Deze column is gepubliceerd in het Dagblad de Limburger op 11 augustus 2018.

 

 

5 gedachten over “Dopaminedingetje”

  1. Best Ank Aerts,

    Verrast nam ik kennis van uw bijdrage onder bovengenoemde titel in De Limburger. Verrast omdat u daarin refereert aan een litho van mijn broer Geert Vullings oud-docent beeldende vorming aan de Hoge School in Sittard. Maar ook omdat u een verband legt tussen dopamine en creativiteit en daarbij verwijst naar het werk van onderzoeker Nijstad van de RU Groningen. Mijn broer Geert is dit jaar kort voor Pasen, na een jarenlang lijden aan de ziekte van Parkinson, waarbij de dopaminespiegel in het lichaam zo`n belangrijke rol speelt, op 83 jarige leeftijd overleden. De laatste 10 jaren van zijn leven had Geert een haat/liefde verhouding met deze zo noodzakelijke lichaamsstof. Hij verdiepte er zich in, discussieerde erover met zij neurologen en wist er uiteindelijk alles van. De onbalans in zijn hersenen leidde ertoe dat hij langzaam zijn fysieke krachten zag afnemen en zijn van naturen grote creativiteit niet meer in daadwerkelijke kunstwerken kon uiten. Alle door hem in zijn leven gebruikte kunsttechnieken en dat waren er velen, moest hij een voor een loslaten. Als laatste nam hij afscheid van de mozaïek techniek waarin hij al experimenterend zich ook nog had bekwaamd en dat tot prachtige werken heeft geleid totdat hij enkele jaren geleden fysiek volledig invalideerde. Een hard gelag. Gelukkig is hij tot zijn dood geestelijk helder gebleven ook al kon hij op het laatst nog nauwelijks met zijn omgeving communiceren. Geert was een talentvolle en veelzijdig kunstenaar die, in welke techniek dan ook, prachtige werken heeft gemaakt, maar nooit op de voorgrond trad en uiterst bescheiden was. Zijn hele wezen bevestigde de bekende uitdrukking in de kunstwereld: ‘Als geest en hand niet samengaan ontstaat er geen kunst”. Zijn bescheidenheid heeft ertoe geleid dat hij ondanks zijn indrukwekkend oeuvre bij het grote publiek niet zo bekend is geraakt. Daarom was ik blij verrast dat een oud student publiekelijk aan zijn werk refereerde en impliciet haar bewondering daarvoor liet blijken. Ik wilde u dit graag even laten weten.
    Met vriendelijke groeten,

    Sjef Vullings

  2. Geachte heer Vullings, beste Sjef,

    Met kippenvel en ontroerd en ook geschrokken heb ik uw reactie vernomen.
    Allereerst: wat erg dat u uw broer Geert al moet missen. En wat erg dat hij niet tot het eind gezond is mogen blijven. Dat spijt mij zeer.

    Ik heb hem gekend, zoals ik schreef, als docent op de MIkojelacademie en bewaar zeer goede herinneringen aan hem als leraar en als bewogen mens.
    Om over het werk van Geert, dat al meer dan 30 jaar in mijn huis hangt (waar ik ook woon), te gaan schrijven, was een intuïtieve keuze, maar zeker ook ingegeven door het feit dat ik vind dat het werk waardering verdient die verder dan mijn huiskamer reikt.
    Wat mooi dat uw oog op het stukje is gevallen. Je zou toch bijna denken dat Geert hier nog een hand in heeft gehad.

    Ik dank u heel hartelijk voor uw berichtje.

    Met veel liefs en grote waardering voor uw broer Geert, Ank

Geef een reactie

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.